- Παλατινάτο
- Σύνολο φέουδων, που παραχωρήθηκαν από τον Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσα στον αδελφό του Κοράδο, ο οποίος ονομάστηκε (1156) κόμης Παλατίνος του Ρήνου και πρίγκιπας της Αυτοκρατορίας, και που ενώθηκαν το 1214 με τη Βαυαρία, κάτω από τον Οίκο των Βίτελσμπαχ. Το 1225 οι κτήσεις της οικογένειας αυτής διαιρέθηκαν και το Π. της Ρηνανίας ξαναγύρισε στον Λουδοβίκο B» τον Αυστηρό (πέθ. το 1294), ο γιος του οποίου Ροδόλφος (πέθ. το 1319) υπήρξε γενάρχης του κλάδου, στον οποίο παραχωρήθηκε με χρυσόβουλο (1356) ο τίτλος του εκλέκτορα. Από τον κλάδο αυτόν κατάγονταν ο Λουδοβίκος E» (1508-44), που κατέστειλε την εξέγερση των χωρικών, και ο Όθων Ερρίκος (1544-59), που προσχώρησε στη Μεταρρύθμιση. Μετά τον θάνατό τους, η διαδοχή περιήλθε στον κλάδο των Ζίμερν, του οποίου οι καλβινιστές ηγεμόνες Φρειδερίκος Δ» και Φρειδερίκος E» ηγήθηκαν της Ευαγγελικής Ένωσης, πριν και κατά τον Τριακονταετή Πόλεμο. Το 1619 ο Φρειδερίκος E» έλαβε το στέμμα της Βοημίας, το οποίο έχασε το επόμενο έτος, και το 1623 του αφαιρέθηκε επίσης ο τίτλος του εκλέκτορα του Π., που αποδόθηκε ύστερα στον γιο του Κάρολο Λουδοβίκο με την ειρήνη της Βεστφαλίας (1648).
Το 1777 ο Κάρολος Θεόδωρος των Βίτελσμπαχ - Σούλτσμπαχ, επειδή έσβησε ο πλάγιος κλάδος της Βαυαρίας, συνένωσε και πάλι όλες τις κτήσεις των Βίτελσμπαχ. Από τότε το Π., μετά τη φάση του διαμελισμού της ναπολεόντειας περιόδου, ακολούθησε τις τύχες της Βαυαρίας έως τον σχηματισμό της Γερμανικής αυτοκρατορίας (1871) και την κατάρρευσή της (1918).
Το χρυσόβουλο της παραχώρησης του Παλατινάτου στον Κοράδο από τον αδελφό του Φρειδερίκο Μπαρμπαρόσα. (Εθνική Βιβλιοθήκη, Βιέννη).
Dictionary of Greek. 2013.